Gehoord, gezien en beleefd in de Zuiderkerk in Enkhuizen het concert op 22 december 2023 gegeven voor de Muziekkring Enkhuizen en Omstreken door leden van het Apollo ensemble, dat vanavond bestaat uit Sofia Pedro sopraan, Robert de Bree hobo en blokfluiten, David Rabinovitch en Daphne Oltheten viool, Thomas Oltheten fagot en Marion Boshuizen klavecimbel. Men bespeelt authentieke instrumenten.
Voorzitter Joke Poelsma opende het concert op de haar eigen charmante wijze, gaf interessante info en wenste ons een fijn Kerstconcert toe: Féliz Navidad, een Spaans Kerstprogramma: Spaanse Barokmuziek voor de Kersttijd. “Laat de muziek van toen spreken tot de mensen van nu!” Maar ze vroeg ook aan het publiek of er mensen zijn die het Bestuur willen komen versterken, een dringende oproep! In de Spaanse Kersttradities zijn veel cantates bewaard gebleven voor kleine bezetting. Het zijn zeer aansprekende werken die zelden worden uitgevoerd. Feestelijke uitbundige en ook tedere muziek. Het Apollo Ensemble had voor een fraai vormgegeven en kleurig programmaboekje gezorgd. Hulde!
José de Torres (1670-1738): Divino Hijo de Adán - Goddelijke zoon van Adam….Cantate voor sopraan, hobo, twee violen en B.C. (Basso continuo, hier klavecimbel en fagot). Deze musicus was niet alleen componist maar ook organist, muziekuitgever en theoreticus. Hij richtte in 1702 het eerste muziekensemble op in Spanje. Hij schreef veel cantates in Italiaanse stijl. De teksten zijn soms duister. Een zoete inleiding van alle instrumenten waarop de sopraan invalt met een bespiegelende tekst over het dubbele van Jezus’ geboorte. Ze zingt net zo hemels als haar tekst haar doet voorschrijven. Deze Portugese nachtegaal zingt prachtig gefraseerd, vol timbre en dynamiek. In het recitatief haalt ze psalm 2 aan: de mensen en de koningen treden steeds driester op…In de volgende aria wordt Hij opgeroepen naar de moederschoot terug te keren gezien de beproevingen die hem wachten, maar Jezus dient hem van repliek: hij komt de mens op aarde redden! De zoetgevooisde stem wordt heel mooi begeleid door het ensemble, waarbij de fagot een stevig fundament legt onder deze ingetogen muziek. Een bijzonder mooie rol voor de hobo in dit deel. In het afsluitende Grave klinkt de lofzang op Gods soevereine liefde, ingetogen en met overtuiging gezongen. Het is inderdaad een fijnzinnige kennismaking met de toch wel onbekende Spaanse Barokmuziek rond 1700.
Francisco José de Castro (1677- 1730): Sonata prima - Sonate voor twee violen en B.C. Tijdens zijn studie in Brescia (Italië) publiceerde hij al een tiental triosonates in de stijl van Arcangelo Corelli. Preludio. Een welluidende en rustige muziek. Allemanda. De befaamde Duitse dans vol verrassende contrasten en wendingen. Corrente. Een hupse muziek vol overgave gespeeld. Prachtig hoe violen, klavecimbel en fagot mengen. Giga. De snelle gigue, van origine een Schotse Jig. Lekker in het gehoor liggend, aanstekelijk ritme. *Minuet. Een sierlijk menuet besluit deze Sonata Prima: meer dan Prima, deze muziek.
José Melchior Baltasar Caspar (!) Blasco de Nebra (1702-17678) : Entre Cándidos - Cantate voor sopraan, twee violen en B.C. Zowel zijn vader als al zijn broers waren musici. Hij was o.a. organist in Madrid. Schreef meer dan 170 liturgische werken: een Stabat Mater, cantates, missen en psalmen. In dit werk staat de Hostie centraal, de “goddelijke delicatesse” die de mens weer gezond maakt. Wordt heel mooi en gestileerd gezongen. Het hemelse brood voor de gelovige…maar wee degene die hem lichtvaardig eet, hem wacht de dood… Ook hierbij vloeien de klanken van de instrumenten mooi samen. De sopraan vertolkt het geheel voorbeeldig, gedragen, overtuigend, fraai van klankkleur en dictie. De recitatieven lijken bekend als een soort internationale muziektaal. Er klinkt stemacrobatiek en er zijn aparte versieringen te horen. Een zeer geslaagd geheel.
Antonio “Padre” Soler /Robert de Bree (Trad.): Fandango de Navidad. Antonio Soler is bekend geworden door zijn vele sonates voor klavier (orgel, klavecimbel, fortepiano). De Fandango is een dans in ¾ maat in een karakteristiek ritme, aanvankelijk alleen gezongen maar later steeds meer instrumentaal. Hij bestaat uit een Copla (strofe) en een Estribillo (refrein). Robert de Bree heeft een bewerking gemaakt van het stuk van Soler voor het hele ensemble en heeft er zelfs wat kerstmuziek in verstopt. Het klavecimbel begint, violen vallen in, dan de hobo die kwinkelerend als een leeuwerik er bovenuit jubelt, de fagot danst: een zeer aanstekelijke muzikale verrassing! Krachtige pizzicati op de beide violen. Het vrolijke geheel tovert een lach op menig gezicht der gretige toehoorders. Af en toe verwisselt De Bree zijn hobo voor blokfluit: alt of sopranino. Een verrassende afwisseling tussen violen, fagot, fluit/hobo en klavecimbel en steeds dat fijne ritme van de fandango. Wat een heerlijk stuk: Bravissimo!
Domenico Scarlatti (1685-1757): Sonata Pastorale K513, voor klavecimbel solo. Hij was een tijdgenoot van Bach en zijn klaviersonates hebben de Spaanse en Engelse klaviermuziek zeer beïnvloed maar ook de Duitse, Franse en Italiaanse door zijn stijl en zijn hoge technische eisen. Wat is een klavecimbel toch een fijnzinnig instrument met zijn ragfijne klanken en klankjes! Scarlatti varieert met maatsoorten, soms danst het, soms zingt het, soms zijn er prachtige cadensen, soms snelle passages, soms beschouwende stukjes en steeds gaan de vlugge vingers van Marion Boshuizen als dansante feeën over het klavier. Een schot in de roos, deze keuze. Luide bijval was haar deel.
Juan Blas de Castro (1540-1611): Angelus ad Pastores ait - Sopraan en twee violen. (De Engel zei tegen de Herders….) De Castro was zanger, muzikant en componist. Hij kwam met zijn vriend Félix Lope de Vega (schrijver) aan het hof van de Hertog van Alba/Alva in Salamanca. (Ja, die…) Hemels gezongen, fragiel en feestelijk en toch ingetogen. Wat een mooie stem heeft Sofia Pedro toch! Een zalige kerstmuziek.
Joan Baptista Pla (1720- 1773): Sonate in C - voor hobo en B. C. Pla was hoboïst en componist en kwam uit een muzikale familie. Vanaf 1735 reisde hij met zijn broer Josep door heel Europa. Schreef vnl. kamermuziek, w.o. 30 triosonates. De hobopartijen van zijn concerten kunnen ook de op de fluit gespeeld worden. Allegretto. Een geanimeerde start, vrolijk en virtuoos, de klanken buitelen over elkaar heen als hadden ze haast. Dan een solo en een vervolg met opgeruimde muzikale toonladdertjes en soms een bedachtzamere passage gevolgd door een acrobatische serie toeren beloond met applaus! Andante. Rustig begin, grote sprongen met grappige effecten. Larmoyante klanken, bespiegelend en zich herpakkend in fraaie klankbogen. Kostelijke muziek met een belangrijke rol voor de fagot. *Allegro assai. Een onstuimig begin met mooi virtuoos spel dat elke muziekvezel in het lichaam gespannen houdt! Een bijzondere gebeurtenis in deze Zuiderkerk. Een spectaculair slot.
José de Torres: Pastores venid a ver- Cantate voor Driekoningen, voor sopraan, hobo, twee violen en B.C. Herders, kom kijken naar dit wonder: Machtigen knielen en armen staan vooraan! Sopraan Sofia Pedro zingt met overgave en grote aandacht, haar stem perfect in balans met de spelers. Mooi dat dit zo in de kerk wordt uitgevoerd, zo passend en in een bijzonder goede akoestiek. Dan een recitatief en aria met behoorlijk onbegrijpelijke teksten zoals “De hemel verduistert zijn licht en laat in slechte kleding zijn goddelijke wet zien… “ Overigens weer perfect gezongen met haar fraaie volle sopraanstem. Dan de vier Coplas, die Gods grootheid bezingen en liefde voor de mensheid. Vrolijke muziek die danst en zingt: de sopraan jubelt het uit! Het slot (de Grave) is als tegenstelling juist heel ingetogen en sereen: een puntig slotakkoord door alle musici en sopraan.
Een heel bijzonder Kerstgeschenk van het Bestuur. Dank voor dit prachtige concert.
Liefhebber, Klaas Herman de Haan.