Gehoord, gezien en beleefd in de Drom te Enkhuizen het laatste concert van seizoen ’24-25 gegeven voor de Muziekkring op 12 april 2025 door Daniël Kramer, piano en Stefano Bruno, cello.

Zoals altijd opende Joke Poelsma het concert met een gloedvol betoog. Wij, de toehoorders, beloonden dat met een applaus natuurlijk. Des middags waren er de masterclasses voor beide instrumenten en drie jonge deelneemsters mochten voor de aanvang van het concert hun verdiende sporen laten horen.  

Op het programma stonden werken van Van Beethoven, Kodaly en Rachmaninoff.

Beethovens levensloop hoeft weinig commentaar denk ik. Hij is der bekendste componisten aller tijden en bij hem is in dit werk de cello de volwaardige partner van de piano;  het is geschreven voor de cellist Dupont, eerste cellist van Keurvorst Frederik de Grote, waarbij Beethoven zelf aan de piano zat bij de première op 2 december 1796, het genre eigenlijk  en voorgedragen, sprankelende muziek, heerlijk aan de snaren ontlokt. Snelle herhalingen in de rechterhand, een echt-fijne Beethoven. Een krachtig statement op piano en cello: Hier zijn wij! Hier spreekt een rasmusicus zich uit in twee instrumenten. Een genot om beide musici te zien en te horen spelen. Het cellospel is sterk maar ook subtiel en intens, sprekend en duidend.  Bijzonder om  het lichaamswerk van Daniël Kramer te zien: hij speelt met zijn hele lijf! Een sublieme coda maakt een einde aan dit bijzondere deel, waarbij zoveel verschillende stemmingen en gevoelens voorbijkwamen. Die coda begint al in maat 436 en uit het openingsthema eerst in c klein en A groot, voordat het terugkeert naar g. Snelle herhalingen in de rechterhand: een echt-fijne Beethoven. Zeer rappe passages! Piano zet in, cello volgt later in maat 12 met snelle tegenmelodie. Dan een nieuw thema en uiteindelijk introduceert de coda een ritmisch  aangepaste versie  van het originele thema. Welk een fraaie passages met hun herhalingen. Af en toe haast norse streken op de cello, die de ernst van de situatie benadrukken. Een opgewekt Rondo poneert de pianist, de cellist valt hem vrolijk bij. Een stukje Mozart, een vleugje Haydn huppelen door de Dromzaal. Heerlijk om naar te luisteren, puur muzikaal genot: Lichtvoetig, charmant en wat zijn ze aan elkaar gewaagd deze twee musici! Loopjes op piano en cello wisselen elkaar in lichtheid en snelheid en kracht mooi af. Af en toe breekt de latere wat norse Ludwig door de muziek heen, onmiddellijk gevolgd door excuses als het ware: nee zo had ik het niet bedoeld hoor! Herhalingen die leiden naar het slot van het Rondo dat zeer verrassend  een duet tussen beide is: een ravissant einde!

Zoltan Vilmos Kodály (1882-1967) Hongaars componist, musicoloog en pedagoog. Zijn vader was begaafd amateurmusicus en gaf Zoltan vioolles.  Zijn moeder was een bekend pianiste.  Zijn eerste composities schreef hij al op de lagere school.  Bezoekt de Franz Lisztacademie in Boedapest, ontmoet Bartók en samen gaan ze volksmuziek verzamelen in Galanta, hun woonplaats, tot 1919. Hij reisde naar Bayreuth, Salzburg, Berlijn en Parijs. In 1907 is hij leraar muziektheorie aan diezelfde Academie, die hem in 1933 vraagt, samen Bartók alle Hongaarse volksmuziek te publiceren. Na 1945 reisde hij naar Engeland, Frankrijk, VS en de  USSR om zijn werk te dirigeren. Zijn muziekpedagogische methode werd op de lagere school in Hongarije ingevoerd en tot op vandaag gebruikt.

 SONATE voor piano en cello, opus 4 uit 1910, opgedragen aan zijn vrouw.

I. Fantasia: Allegro di molto. II. Allegro di molto. Na het stemmen van de cello begint deze met lange lage noten. Altijd weer bijzonder die  diepe donkere klanken te horen waarbij je buik als het ware mee-resoneert.  Een bescheiden start van de piano, afwisselend akkoorden, grepen en loopjes  op de piano waar bij de cello  lange lage noten uitspreekt. Klokachtige klanken van de piano, emotioneel spel van de cello, omspeeld door de piano, norse streken op de cello, overgaand in rustiger werk. Het is nogal een contrast met Beethoven. Af en toe lijken ze hun eigen feestje te vieren, los van de ander. Dan de cello weer solo, de piano bedeesd volgend met losse akkoorden. Kodály was liefhebber van het lage register van de cello blijkt veelvuldig in deze compositie.

Sergei Vasiljewitsj Rachmaninoff-zo schreef hij zijn eigen naam altijd. (1873-1943) Russisch componist, pianist, dirigent en muziekpedagoog. Geldt als een der belangrijkste pianisten der 20ste eeuw en zette als componist de Russische romantiek voort. De Sonate voor piano en cello was het eerste werk dat hij schreef na zijn jarenlange depressie als gevolg van de vernietigende kritieken op zijn eerste symfonie In deze sonate verkent hij de mogelijkheden van de cello. De pianopartij is complex en lijkt soms wat overheersend. In het Allegro-scherzo en in  het Andante is de romantische Rachmaninoff volop aanwezig, vooral in de slepende passages. Het laatste deel doet sterk denken aan de dramatiek uit het tweede pianoconcert. De sonate is opgedragen aan zijn vriend en cellist  Anatoli Brandukov en de première  was op 2 december 1901. I. Lento-Allegro moderato II. Allegro scherzando III. Andante IV. Allegro mosso. Bij Rachmaninoff heb ik altijd  de gedachte aan wat keizer Jozef de tweede tegen Mozart zei: Veel noten, erg veel noten, hè Mozart, waarop Mozart riposteerde: Precies zoveel  noten als nodig zijn, Majesteit! Voor Rachmaninoff zou ik dat niet durven herhalen. Oneerbiedig hè? Ik zou het volgende willen schrijven over deze sonate:

De melodieën rijgen zich aaneen, de snaren trillen in extase De pianoklanken worden tot een snoer van eerbied en ontzag, tot slingers, koorden tot verbazing van de hoorders

die hun ogen gesloten houden om des te dieper deze noten in zich te laten resoneren.

Het was een machtig mooi slot, adembenemend en indrukwekkend!

Een woord van waardering voor het bestuur dat opnieuw erin geslaagd is een prachtserie concerten te programmeren.

Dit is overigens de laatste bijdrage van mijn hand. Ik heb altijd met veel genoegen en inzet deze rubriek voor de Muziekkring verzorgd. Joke sprak mij toe aan het eind van het concert met lovende woorden, waarvoor mijn dank.

We kijken uit naar het volgende seizoen!